BELEIDSPLAN voor de herbouw van de Heidense Kapel Stroe Wieringen, anker voor pelgrimage.
Inhoud:
- Achtergrond
- Doel, functie en activiteiten in de toekomst
- Projectfasering
- Projectplanning.
Achtergrond bouw Heidense Kapel Stroe
In 2013 is op het voormalige eiland Wieringen een initiatief ontstaan om te komen tot herbouw van de kapel op de begraafplaats bij het buurtschap Stroe, op loopafstand van de Waddenzee. Dit in 1878 afgebroken bouwwerk leeft als Heidense Kapel nog steeds voort in het collectieve geheugen van de Wieringers.
De naam Heidense Kapel zou terugvoeren naar het in zandsteen uitgehouwen varken dat boven het Noormannendeurtje was ingemetseld en dat mogelijk getuigt van voorchristelijke tijden. Wieringen, tegenwoordig onderdeel van de zuidkust van de Waddenzee, werd al bewoond voordat water de Waddenzee in stroomde. In later tijden lag het als eiland op een strategische plek tussen Wadden- en Zuiderzee. Door de vondst van de Vikingschat in 1996 weten we dat de Noormannen het eiland bezochten en er verbleven. De oprichting van de oorspronkelijke kapel door de heilige Willibrordus (658-739) markeert het begin van de kerstening van het Waddengebied.
Meerdere malen is geprobeerd de kapel of een deel ervan terug te krijgen. De eerste keer in 1906. Het lukte niet de benodigde middelen bijeen te krijgen. Een volgende poging eind vorige eeuw strandde eveneens. Nu zijn we vastbesloten er een succes van te maken.
De bedoeling is dat het kapelletje overdag altijd geopend zal zijn voor een ieder die behoefte heeft aan een schuilplaats, of een moment van rust en contemplatie zoekt. Dat kunnen kerkhofbezoekers, toeristen of volgers van pelgrimage- en wandelroutes zijn. Het is bijna vergeten, maar Stroe ligt aan een eeuwenoude pelgrimsroute door Europa naar Santiago de Compostella.
Dat de Heidense Kapel leeft onder de Wieringer bevolking moge blijken uit de vele steunbetuigingen die wij sinds 2013 hebben ontvangen. Allereerst het succes van de nog doorlopende publieksactie “Tientje Tuf”, waarbij voor tien Euro een tufsteen voor de kapel kan worden gekocht. Honderden Wieringers deden dit al. Onze vrijwilligers staan met een informatiekraam op evenementen, waarbij veel Wieringers blijk geven van hun interesse, door het initiatief financieel te steunen, maar ook door spontaan hulp aan te bieden bij de verwezenlijking. De regionaal bekende schrijver Jan Bremer maakte het mogelijk een boekje met verhalen rond het thema uit te geven, waarvan de opbrengst ten goede komt van het project. De eerste druk was binnen twee maanden uitverkocht. De eigenaresse van de lokale muziekschool is deze zomer op eigen initiatief een publiciteitsactie voor het project gestart. Voorbeelden die ons in onze overtuiging sterken dat het project leeft.
Doel, functie en activiteiten in de toekomst
Doel van het project is de leefbaarheid van het gebied te versterken door Wieringen een verdwenen deel van zijn erfgoed terug te geven. Niet als “museumstuk”, maar in een vorm en met een nieuwe functie, die past in deze tijd en zo een verbindende, versterkende rol vervult voor de lokale bevolking van Wieringen.
Herbouw van de kapel herstelt allereerst de oorspronkelijke functie bij begrafenissen en als stilteplek op de nog steeds in gebruik zijnde begraafplaats. Straks kunnen de Wieringers weer als vanouds hun doden uitluiden en bezoeken. Maar daarnaast zien wij voor de Heidense kapel een nieuwe, veel bredere functie, aansluitend bij de interesse in spirituele verdieping, pelgrimage en de verhalen die daarbij horen.
Hiervoor gaan we, zoveel mogelijk in samenwerking met andere organisaties, nieuwe producten ontwikkelen en activiteiten ontplooien: de pelgrimage/kersteningsroute voor wandelaars, een website, app en brochure en we gaan lokale activiteiten organiseren.
Door middel van herbouw van dit unieke baken in het landschap als anker voor een pelgrimagenetwerk, wordt Wieringen aangesloten op omliggende pelgrims- en wandelroutes (zie kaartjes in de bijlage). Het gebied wordt aantrekkelijker wanneer er in het landschap mooie, interessante bestemmingen te bezoeken zijn en door het verhaal dat daarbij hoort te vertellen. Op de voor ieder toegankelijke website en app wordt, naast praktische informatie en links, de geschiedenis van dit deel van het Waddengebied uit de doeken gedaan. Deze geschiedenis wordt beleefbaar voor een breed publiek door het organiseren van activiteiten, zoals wandelingen, lezingen, concerten, lesprogramma’s, excursies.
Wij verwachten dat dit voor Wieringen een positieve spin-off teweeg zal brengen op verschillende gebieden. Door de aansluiting op wandel- en fietsroutes in de grotere regio wordt het gebied ook voor bezoekers van buiten bekender en ontsloten.
De culturele en recreatieve spin-off bestaat uit versterking van en samenwerking met het kleine, mooie aanbod dat er al is, zoals het Wieringer Eilandmuseum Jan Lont, het Viking Informatie Centrum, de Stichting Culturele Kring Wieringen en ook lokale scholen. Samenwerking met hen is al geïnitieerd en wordt verder ontwikkeld zodra het project in de praktijk vorm krijgt. Deze zomer werken we al samen met BUOG, in de voorstelling Oorsprong, die verschillende locaties in het waddengebied aandoet.
De economische spin-off van dit alles zal ten goede komen aan tal van Wieringer, veelal kleinschalige ondernemers: particuliere B&B’s, aan de Waddenzee liggende campings, middenstand, horeca, het havengebied van Den Oever met de vismarkt, Waddenzee recreatie zoals varen en wadlopen.
Voor Wieringen, dat te maken heeft met vergrijzing, afnemende voorzieningen en krimpende werkgelegenheid, betekent deze nieuwe impuls een steun in de rug. Als onderdeel van een breder en mooier cultureel en recreatief palet, gedragen door een in de samenleving ingebed netwerk van samenwerkende organisaties, willen wij met het project Heidense Kapel duurzaam bijdragen aan een vitaal en leefbaar Wieringen.
Projectfasering
Fase 1:
In de periode januari 2016-januari 2018 willen wij twee pijlers waarop het project rust realiseren: de eerste pijler is de herbouw van de kapel, onlosmakelijk verbonden met de tweede pijler, het ontwikkelen van een pelgrimageroute.
In deze periode zullen ook voornoemde lokale samenwerkingsverbanden, van belang voor fase 2, worden ontwikkeld.
Al het werk zal om niet worden verricht door vrijwilligers, maar voor de benodigde materialen en hulpmiddelen is geld nodig.
Voor het dagelijks openhouden en het onderhoud in de toekomst zal een kring van vrienden/sponsoren van de kapel worden opgericht, zodra duidelijk is dat fase 1 kan worden opgestart, hopelijk rond december 2015 / begin 2016. Met de voorbereiding is de stichting bezig.
Fase 2:
Vanaf 2018, als fase 1 geheel is afgerond, zien wij tal van mogelijkheden om rondom de Heidense Kapel en de thematiek van spiritualiteit, pelgrimage en historie activiteiten vorm te geven, in samenwerking met scholen, de Stichting Culturele Kring Wieringen, het Wieringer Eilandmuseum Jan Lont op Stroe, het Viking Informatie Centrum, de Waddenacademie, de Historische Vereniging Wieringen, het Friese Tresoar en BUOG. Meerdere leden uit de initiatiefgroep voor de kapel en pelgrimageroute zijn als vrijwilliger of bestuurslid ook betrokken bij een of meerdere van genoemde samenwerkingspartners, waardoor contacten hiervoor al gaande zijn.
We beginnen waar mogelijk eerder. Met BUOG heeft de samenwerking dit jaar al vorm gekregen door onze bijdrage aan de voorstelling Oorsprong. Voor 2016 is een Willibrorduslezing in de nabij gelegen Michaëlskerk in voorbereiding, in samenwerking met de Stichting Culturele Kring Wieringen.
Projectplanning
Vrijwel alle werkzaamheden zullen worden uitgevoerd door vrijwilligers. Binnen de stichting en initiatiefgroep is hiervoor kennis en ervaring voorhanden. Voor enkele zaken is voorzien dat er externe diensten moeten worden ingehuurd. Deze zijn als zodanig opgenomen in de begroting.
Fase 1 van het project bestaat uit twee qua aard verschillende onderdelen, die parallel aan elkaar ter hand worden genomen:
* De bouw van de Heidense Kapel, dus het fysieke gebouw.
* De ontwikkeling van de pelgrimage/wandelroute, aangesloten op al bestaande wandelnetwerken in Noord-Holland en de Friese Waddenkust.
In het verlengde hiervan verdere ontwikkeling van een website met informatie over de Heidense Kapel, wandel/pelgrimage routes, historische achtergronden, legenden en verhalen.
En de ontwikkeling van een app en brochure met praktische route informatie, bij voorkeur in samenwerking met een al bestaande app voor Waddenwandelen.
Omdat andere voorwaarden (zoals bouwvergunning, medewerking van de gemeente, een hecht team van vrijwilligers) voor elkaar zijn, kunnen we starten zodra de financiering rond is. Met de bouw van de kapel kan dan begonnen worden zodra de weersomstandigheden het toelaten.